Maleisisch Borneo 12 november tm 6 december 2016

Zaterdag 12 en zondag 13 november. Amsterdam - Kuching.
Mede dankzij mijn grote broers verloopt de heenweg vlekkeloos. Trein rijdt gewoon (tot Amsterdam, geen overboekingen zoals vorig jaar. Op Schiphol tref ik een van de medereizigers en in Kuala Lumpur nog zeven. Wel zo gezellig als je vier uur mag wachten op de vlucht. In Kuching ontmoeten we de rest en de reisleider. Bij aankomst in het hotel spullen dumpen en nog lekker een pilske pakken. Goed begin. Morgen pas om 10.00 uur vertrek naar Bako NP.

Maandag 14 november 2016. Bako NP.
Na een korte nachtrust in een prima hotel gaan we op weg naar Bako NP. Eerst een klein uurtje met de bus en een ruim kwartier met de boot. We worden bij aankomst meteen verwelkomd door de neusapen, die in deze streek voorkomen. Die kunnen we afvinken. Oh ja, en het baardvarken, een ontzettend lelijk varken , jawel hoor met een baard. Na een korte lunch, (die, naar later blijkt, gelijk is aan lunch en diner) gaan we onze eerste wandeling doen. Blijkt toch nog heel pittig voor een eerste wandeling; flinke klim met boomwortels, heel veel boomwortels en natuurlijk heel heet. Daarnaast stukken met vlonders en rotspartijen. Wel heel mooi, maar toch. We eindigen bij een strandje, dat helaas onder water staat. Dus dat wordt zwemmen vanaf de vlonder. Heerlijk, en verdiend. Nu nog terug, en dat valt mee, je raakt gewend aan de ondergrond. We hebben (afkloppen) nog geen regen gehad. Dus da’s weer een meevaller. Vanavond is het (net als in Nederland) volle maan, en we maken een flinke strandwandeling. Het is eb, dus heel breed strand. Bij volle maan zijn de getijden blijkbaar ook extreem (weer iets geleerd). We overnachten hier in een soort bungalow met douche en wc. Best luxe. En ventilator, die helaas gekoppeld is aan het licht. Dus toch maar uitgezet. Dus bloedheet. Heb toch wel een toch wel een tijd wakker gelegen, helaas. Trouwens wel een fijne groep. Drie stellen en zes alleenreizenden.

Dinsdag 15 november 2016. Bako NP.
Vandaag weer uitslapen. Het lijkt wel vakantie. We gaan met z'n drieën een twee- uurse trek doen, richting een strandje. Goede keuze. De trek van gisteren zit nog in de benen. By the way, vandaag neusapen en greyback apen gezien. En natuurlijk makaken, die eten de lunch van je bord. Een prachtige grote vlinder en een paar slangen. Lunch bleek toch meer groenten te bevatten als het ontbijt. Na de lunch ff chillen. Rond 15.00 toch nog een korte wandeling. Half uurtje maar. Bleek half uur trap op en half uur trap af. Niet fijn!! Wel een mooi uitzicht. Lekker pilske. Na het avondeten een avondwandeling, met een gids de jungle in. Allerlei spinnen, wandelende takken, lichtgevende champignons, slangen, en meest bijzondere een civet kat. Erg de moeite waard.

Donderdag 16 november. Bako NP – Kuching.
Terug naar Kuching. We hebben nog de hele middag om Kuching te verkennen, en dat is meer dan genoeg. Natuurlijk een heerlijk warme douche en mijn verslagje schrijven. Tot zondag zijn we weer wifi -vrij. Avondeten met zijn tienen in het Kuching Courthouse. Heerlijk gegeten trouwens. Lekker wijntje.

Vrijdag 17 november 2016. Kuching – Iban Longhouse.
Vandaag een lange, maar leuke reisdag. Eerste stop bij Semonggoh rehabilitatie centrum voor Orang Oetan (bosmens). Super, we hebben geluk dat er eentje komt eten. Het is nml fruit seizoen en dan kunnen ze zelf eenvoudig voedsel vinden. Er springen verder een boel eekhoorns rond. Mooi! Vervolgens naar Serian, waar we een lokale markt bezoeken. Ff shoppen voor fruit en wat lekkers te eten. Na een uurtje rijden lunchpauze in een klein restaurant, heel basic. Vervolgens richting de aanlegsteiger. Onderweg heel veel palmolieplantages en een fabriek. Palmolie is één van de grootste inkomensbronnen van Borneo. Dit gaat wel ten koste van de jungle. Per boot vanaf de stuwdam naar het Iban longhouse. Nee, ze zijn niet genoemd naar het bankrekeningnummer of andersom. Prachtige tocht over het stuwmeer en zijn zijtakken. Iban is een van de minderheden op Borneo, en tevens een van de weinigen die nog in traditionele longhouses wonen, tenminste gedeeltelijk. Longhouse de naam zegt t al: een lang huis, waar in dit geval negen gezinnen wonen, en wij wonen in het tiende huis. Aaneengesloten leefruimte, verbonden met trappen, en daarnaast een kookgedeelte en voor ons een woongedeelte. Dus nulkommanul privacy. Wij slapen op een gezamenlijke zaal, en er wordt voor ons overheerlijk gekookt. Eerst nog even zwemmen, na het eten ontvangst door de chief van het longhouse met bijbehorende rijstwijn (te drinken) rijstwhisky (heeel chemisch) en de verplichte traditionele dans. Nog even sterren en onweer kijken. Prachtige hemel hier.

Zaterdag 18 november 2016. Iban Longhouse.
Afgelopen nacht nogal wat hanen-overlast; De hele nacht door hanengekraai. En krakende bedden en vloeren. Als je je teen beweegt, kraakt het hoofdeind. Vanochtend gaat een gedeelte van de groep een fikse wandeling maken. Wij gaan rechtstreeks naar de lunchplek. Heel mooi aan een riviertje. Even over Borneo zelf. Het is een tamelijk modern land, schoon, ontwikkeld en niet arm (voor zover we dat zouden kunnen zien). Na de in het bos gemaakte lunch terug richting bootjes. Helaas blijkt de rivier drassig te zijn; tot de heupen in de smurrie. Terug in de boot naar het longhousewaar we na een plons rond 15.30 richting tweede longhouse gaan. Een hoop gedoe over de schoenen. Wilfried (reisleider) wijzigt schoenadvies telkens weer. Verwarring alom. Het longhouse is nml niet per boot bereikbaarheid. We moeten eerst met de boot (teva’s) , misschien een stuk te voet door het water(waterschoenen), dan een steile helling op (bergschoenen) en dan nog een stuk over gravel (?). gelukkig heb ik voor twee EUR) een paar waterschoenen met profiel (noppen) gekocht. Die doen t op de helling ook prima. Vlak langs het traditionele longhouse wordt een nieuwe betonnen gebouwd. De oude blijft staan voor toeristen. Dit longhouse ligt niet op een helling, dus geen trappen. Voor het eten nog een wandeling. Het eten is weer voortreffelijk. Ongelofelijk wat ze hier op tafel (sorry, op de grond) toveren. Midden in de jungle of waar dan ook. ‘s Avonds de telefoon aangesloten op een versterker en een poging tot gezamenlijke dans en zang. Lukt niet echt een gemeenschappelijk nummer te vinden. Een lokale gitarist kan ook niets herkenbaars spelen. Jammer. De communicatie gaat nogal moeizaam, en ze zijn volgens mij te bescheiden. Vandaag voor het eerst de klamboe gebruiken, nog geen onverdeeld succes. Er volgen nog wel meer pogingen. We dachten dat we afgelopen nacht veel overlast hadden. Nou dat was niets vergeleken bij die van vannacht. Hanen én honden, de hele nacht. Reistip: ga niet op reis zonder oordoppen! toch goed geslapen.

Zaterdag 19 november 2016. Iban Longhouse.
Vandaag weer terug naar het eerste longhouse. Dus weer in de boot (nadat we de steile helling weer afgelopen zijn). We gaan richting lunch in de buurt van een waterval. Nogal een tochtje. We lopen dus door de rivier richting de waterval. Wat geklauter, maar wel een prachtige waterval, in the middle of nowhere. Na de lunch weer terugschravelen richting boot en nog even langs een peper plantage. Terug in het longhouse nog even zwemmen en een demonstratie pijltjes schieten met een houten pijp (blow pipe). Verder wat spellen, lezen en chillen. Had ik al vermeld dat we nog geen regen van betekenis hebben gehad? Alleen in Kuching een fikse bui en eergisteren op de boot een kwartiertje. Heel ongewoon, maar je hoort mij niet klagen.

Zondag 20 november 2016. Iban Longhouse – Kuching.
Vandaag weer terug naar Kuching, waar we rond 13.00 arriveren. Vandaag zijn hier de finales van de drakenbootraces, een naar het uitziet groot evenement, het is gezellig druk in de stad. Nog wat eten, boodschappen doen. Vanavond naar een food court, gespecialiseerd in vis. Chris Zegers (3op reis) is hier ook geweest!!! Het eten is goed, de entourage Chinees; ronde tafels met een draaischijf. We bestellen met z'n allen een stuk of vijf verschillende vissoorten met daarbij groenten. Heerlijk. Vervolgens nog een afzakkertje.

Maandag 21 november 2016. Kuching –Mulu NP.
Om 09.30 vertrek naar het vliegveld voor onze vlucht naar Mulu in een vliegtuigje waar honderd personen in kunnen. En wij zijn de enige reizigers; vier man personeel en dertien reizigeres. Een niet rendabele vlucht zou ik zo denken. Mulu ligt tamelijk geïsoleerd in het binnenland. Aanvliegen is prachtig. Gigantische bomen. Het lijkt van bovenaf een groot broccoli bos met daar doorheen een bruine slingerende rivier. Bij aankomst eerst lunchen en vervolgens briefing voor de komende 1,5 dag. Too much information! We maken nog een wandeling naar een uitzicht punt. Helaas is het enorm gaan regenen (heb te vroeg gejuicht). Na het avondeten stond nog een wandeling op de planning, maar die gaat niet door vanwege het weer (in Limburg zouden de zandzakken tevoorschijn gehaald zijn met zo'n bui). Nog wat spellen en naar bed.

Dinsdag 22 november 2016: Mulu NP.
Vandaag vroeg op om dieren te spotten. Dat valt wat tegen dus we maken den fikse wandeling door het park. Heel mooi park, je kunt er uren ronddwalen. We zien overigens wel wat dieren, maar niet spectaculair. Duizendpoot, eekhoorns, slakken, kevers, salamanders, vlinders....
Om 10.00 uur gaan we op weg voor de canopy walk, een wandeling over touwbruggen tussen de boomtoppen. Dus tussen de twintig en dertig meter boven de grond. Heel mooi om de jungle van deze kant te zien. Kortom, zeer de moeite waard. Vervolgens gaat de rest van de groep naar de waterval die wij vanochtend al gezien hebben, dus even wat chillen. We komen weer bij elkaar om naar een paar grotten te gaan. Eerst de Deer cave, zo genoemd omdat hier in een ver verleden herten hebben gewoond. Een gigantisch grote grot die drie miljoen vleermuizen herbergt. En zo ruikt het er ook! Maar enorm indrukwekkend. vervolgens naar Lang cave, genoemd naar de ontdekker. Een 'gewonere' grot met stalagnieten -en tieten. Maar ook heel mooi. We wachten nog een uurtje om de uittocht van de vleermuizen uit de vorige grot te zien. Helaas valt er een enorme regenbui en komen ze dus niet naar buiten. Jammer!

Woensdag 23 november 2016: Mulu - Camp 5
Per longboat gaan we nog twee grotten bezoeken, de Wind cave en Clearwater cave, naar verluidt de grootste grot van de wereld, qua inhoud en overspanning. Maar dat is lastig te bewijzen. Wederom prachtige grotten, en toch weer anders. Binnen in de grotten is een heel parcours met vlonders aangelegd, van de bodem tot boven in de grotten. Het is telkens weer een lekker geklim. Al met al goed voor de benen. We lunchen bij de grotten en gaan weer verder per boot. De tochten per boot zijn telkens weer prachtig, de omgeving geweldig. Groen, heel groen. De boten brengen ons (met enige moeite door de hevige stroming en het lage waterpeil) naar het beginpunt van de "headhunter trail" een pad dat, je raadt het al, in het verleden door de koppensnellers gebruikt werd, dwars door de jungle. Prachtige wandeling, niet te zwaar, met wat touwbruggen onderweg. Totaal negen kilometer tot "camp 5" waar we overnachten. Een basic accommidatie met grote zalen en matrasjes. Zelf de klamboe ophangen en in de lakenzak. Lekker eerst afspoelen in het riviertje en dan vluchten voor de vele bijen die op onze bezwete stinkende spullen afkomen. Heeeeeelp! ' s Avonds valt er een enorme stortbui met onweer, het dak gaat lekken en wordt weer provisorisch gerepareerd. De rivier is minstens een meter gestegen.

Donderdag 24 november 2016 : Camp 5 -Mulu
Het heeft zoveel geregend dat we het tweede gedeelte van de trail niet kunnen doen. De touwbrug die we moeten oversteken hangt in de stromende rivier. Helaas zijn er twee man eerder vertrokken en we moeten wachten tot zij weer terug zijn. Dus uiteindelijk gaan we weer dezelfde weg terug naar Mulu, alleen is hetnpad nu een stuk natter (lees: overstroomd). Aan het eind begint het te regenen , en vervolgens worden we kletsnat in de boot terug naar het guesthouse. Niemand heeft nog zin om erop uit te gaan met het risico nat te worden.
De senior in de groep is Kees, ex sociaal werker. Hij heeft duidelijk de verkeerde reis gekozen. Het vermoeden bestaat dat ie de verkeerde reisbeschrijving heeft gelezen (van Fox?). Heeft de laatste twintig jaar nier meer dan 10 km aan een stukgelopen. Hij heeft dus een heel zware twee weken achter de rug. Bij dit soort wandelingen is hij letterlijk een blokmaan ons been. Hij loopt een uur langer op een wandeling van drie uur.

Vrijdag 25 november 2016: Mulu - Kota Kinabalu.
Vanochtend vrij om nog het NP in te gaan. Bekijk daar in het informatie centrum de info over het park. Interessant. Rond half twee naar het vliegveld om naar Kota Kinabalu te vliegen. Half uurtje. Kota Kinabalu is een stad waar weinig te beleven valt. Wel een hotel met zwembad. Savonds overheerlijk gegeten. Een zeevruchten schotel. In zo'n kustplaats moet je toch vis eten?

Zaterdag 26 november 2016. Kota Kinabalu – Sandakan / Sepilok.
Nog een halve dag vol zien te maken in KK. Dat valt niet mee. KK is nogal een cultuurshock als je uit de jungle komt; weinig cultuur of historie (alles is in WO2 platgebombardeerd door de Japanners. Ons hotel ligt bij een verkeersknooppunt waar je als voetganger alleen met gevaar voor eigen leven en met een beetje lef overheen kunt komen. Kortom, niet een plek waar je lang wilt zijn. We lopen nog een keer richting haven (waar we gisteren hebben gegeten) maar daar is het uitgestorven. Blijkbaar geen terrascultuur hier. Rond 12.00 uitchecken en om 13.00 naar het vliegveld om naar Sandakan te vliegen. Ja, Sandakan is van die piratenfilm uit de jaren 70 of 80. Heel spannend (die film). We rijden meteen door naar ons resort, prachtig gelegen in een jungle achtige tuin. We dumpen de bagage en gaan meteen naar het rehabilitatie centrum voor orang oetans voor een avond wandeling. We zien niet heel veel, maar het blijft bijzonder. Oh ja, wel een slapende orang oetan.

Zondag 27 november 2016. Sandakan / Sepilok
Vandaag weer naar het centrum voor orang oetans. Eerst naar de kinderopvang, waar de kleintjes gevoederd worden. Heel erg leuk, actieve dieren. Vervolgens naar grotere exemplaren die ook gevoederd worden. Twee vrouwtjes met kind komen op het voedsel af. Mooi om naar te kijken. De orang oetans verblijven hier doorgaans tot hun 15e jaar. Dan zouden ze alle skills moeten hebben om te kunnen overleven. Het centrum is mooi opgezet, goed onderhouden. De orang oetans komen hier terecht door verschillende oorzaken, maar veelal door ontbossing, brand, stroperij. Vervolgens steken we de weg over om naar de sun bear te gaan kijken, een Maleisische beer die opgevangen wordt in dit centrum. Ook hier met het doel de dieren weer terug in de wildernis vrij te laten. In het achtjarig bestaan van dit centrum zijn er twee terug gegaan naar de wildernis, er verblijven nu ruim 40 beren. De beren zijn, net als de orang oetan beschermde diersoorten en er staat een fixe boete en gevangenisstraf op het doden ervan. Onze lodge heeft een mooi zwembad dus daar maak ik veelvuldig gebruik van. 'S middags naar het 'experience centre' een mooi onderhouden gebied met prachtige gigantische bomen. Helaas zien we verder geen dieren, naar de wandeling was meer dan de moeite waard. Na terugkomst eten in een nabij gelegen lodge, iets luxer en heerlijk eten!

Maandag 28 november 2016. Sandakan/Sepilok – Billit.
Vandaag gaan we richting Kinabatangan / Billit. In de namiddag doen we een boottocht, waarbij we diverse neushoornvogels zien (hornbills), een arend, reigers, neusapen, makaken en heel vaag de tamelijk moeilijk te vinden pigmee olifant, de kleinste olifantensoort van de wereld. Helaas komt ie niet uit de bosjes. Misschien hebben we morgen meer geluk.

Dinsdag 29 november 2016. Billit.
Vanochtend om 06.00 weer oo de boot om nog wat dieren te spotten. Naast de vele hij neushoornvogels, neusapenen makaken zien we een paar slangen. Wederom een prachtige tocht. Helaas stralen de gidsen niet veel enthousiasme uit. Je weet natuurlijk nooit of er iets te zien is, maar als ze om de haverklap met hun gsm zitten spelen is dat niet goed. Na het omtbbijt gaan we voor een wandeling naar Oxbow Lake. Daarvoor moeten we rubber laarzen en bloedzuger-kappen aan de voeten. Het pad is nml een grote modderpoel. Bij aankomst met de boot bij de start vsn het pad komen we een paar mensen tegen die omgedraaid zijn omdat er olifanten gesignaleerd zijn. Onze gids is zichtbaar niet blij, om niet te zeggen bang. We starten toch aan de wandeling, maar na een halfuurtje moddertrappen keren we alsnog om. De gids hoort olifanten en vindt bet niet veilig om door te waandelen. Goede beslissimg, maar jammer. Nu hebben we nog een paar uurtjes over. Na de middag gaan we voor nog een boottochht. Maar niet nadat er gesproken is mer de baas over de gidsen. En dat schijnt te helpen. Ze zijn nu wel heeeel enthousiast. Maar de tocht is fanrastisch. We zien binnen een half uur een mannelijke orang oetan (in het wild), een krokodil ( we hadden nog wat bedenkingen over het verbod op zwemmen in de rivier maar nu hiet meer. Deze wil je niet tegenkomen). Naast de vele soorten hornbills zien we een varaan en uiteindelijk zien we ook een heel stel pigmee olifanten. Heel bijzonder om te zien. Uiteindelijk dus vier en een half uur op de boot gezeten, maar heel erg de moeite waard. Iedereen is heel voldaan.

Woensdag 30 november 2016. Billit - Mnt Kinabalu NP.
Vandaag reizen we de gehele dag naar mnt Kinabalu NP, de berg die ik bij nader inzien niet ga beklimmen. Heb mijn permit doorverkocht aan een reisgenoot. De groep wordt rond de lunch opgesplitst in wel en niet klimmers. Wij als niet-klimmers gaan nog een leuke excursie doen naar de rafflesia, de grootste bloem ter wereld. Degenen die we zien zijn ongeveer 50 cm in doorsnee, maar ze kunnen ruim een meter groot worden. Bloem is eigenlijk niet de juiste naam misschien. Het is een parasiet die groeit op lianen en die maar op een paar plekken ter wereld voorkomt. Er zit geen steel of bladeren aan en hij heeft ongeveer acht maanden nodig om tot bloei te komen, en die bloei duurt vervolgens maar drie dagen. We zien een 1e dag bloei en een 2e dag bloei en nog verschillende die nog 'in de knop' zitten. Het is een soort kool die open vouwt en de bladeren lijken een beetje (qua structuur) op een paddenstoel. Heel vreemd dus. Wel tamelijk uniek. We vervolgen onze excursie naar de hot springs, waar wij een heuse bezienswaardigheid lijken te zijn. We worden door iedereen begroet, begiecheld, oo de foto gezet etc. We passeren de hot springs om naar de waterval te lopen. Mooie plek, waar we een gratis docter-fish behandeling krijgen. vervolgens door naar ons hotel aan de voet van mnt Kinabalu. Wij verblijven net buiten het NP in een moslim hotel; wij zijn de enigen zonder hoofddoek. Dat betekent Geen alcohol in het restaurant, maar in de hotelwinkel kun je zo'n beetje alle soorten alcohol krijgen. Beetje hypocriet? De temperatuur is hier aanzienlijk lager dan we gewend zijn. We zitten geloof ik op 1200 meter. Heerlijk. Zelfs een beetje fris. Voor het eerst hebben we 'mouwen' nodig. We zijn natuurlijk niets gewend hier. Even genieten van de kou (schatting: 20 a 25 graden)
Donderdag 1 december 2016. Mount Kinabalu NP – Kota Kinabalu.
Vandaag gaan de klimmers de berg op. Wij gaan een trail wandelen in het park. De Ligawu River Trail, ongeveer vijf kilometer, veelal bergaf. Leuke wandeling, wel af en toe wat glad. Na de lunch nog even naar de botanische tuin. Helaas zitten we buiten het bloeiseizoen. Jammer, want de tuin is mooi aangelegd, maar dus weinig bloeiend. Vervolgens daarna weer richting Kota Kinabalu.

Vrijdag 2 december 2016. Kota Kinabalu - Manukan.
Vanochtend gaan de klimmers al vroeg naar de top voor de zonsopgang. Wij gaan met de boot naar Manukan, een eilandje voor de kust. Zandstrand, lekker weer, zee, kortom, relaxed. Ook hier zijn we de enige niet-Aziaten. Veel Chinezen komen hier, is een uurtje of vier vliegen. Bijzonder om te zien hier is de gesluierde vrouwen, van hoofddoek tot burka, iedereen bedekt dus, eventueel met een wetsuit. Maar waar herken je de chinees aan? Aan zijn zwemvest! Chinezen kunnen nml niet zwemmen. Zit blijkbaar niet in het basispakket van het onderwijs ;-) Je ziet dus allemaal chinezen snorkelen met een wetsuit /burka en een zwemvest aan. De wetsuit is ook om te voorkomen dat ze bruin worden. Heel bijzonder gezicht. Verder worden we aangevallen door de vissen. Ze bijten. In mijn dijbeen. In eerste instantie word ik niet geloofd, maar ik werd gelukkig niet als enige gebeten. Bij terugkomst in het hotel wachten we de klimmers op. Ze hebben het allemaal gehaald, de een met meer moeite dan de ander. Ik denk dat ik een verstandige keuze heb gemaakt om niet te gaan. Gezellig gezamenlijk eten en naar bed. Morgen op tijd op voor de laatste verplaatsing . Ondanks dat het hier Islamitisch is, wordt overal de kerstversiering al opgehangen en hangt de kerstmuziek in de lucht. Hier overigens geen 'last' van de zwarte pieten discussie.

Zaterdag 3 december 2016. Pulau Tiga.
Vandaag gaan we met de bus en boot naar Pulau Tiga, een eilandje voor de kust. Het is 'bekend' geworden door het feit dat hier een van de eerste edities van de Amerikaanse Expeditie Robinson is opgenomen. Het betreft 'survival island'. Het is nog tamelijk ongerept, met de nadruk op 'nog' ; aan de andere kant van het eiland wordt momenteel een vijfsterrenhotel gebouwd. En dan zal het hier waarschijnlijk ook wemelen van de Chinezen in zwemvest. Oh ja, we moeten hier tekenen voor het feit dat we gaan duiken of snorkelen zonder zwemvest. Voor onze begrippen is het tamelijk moeilijk om te snorkelen met zwemvest, toch? Na de lunch wandelen we naar de mud vulcano, een natuurlijke modderpoel. Heel erg lekker en ook weer heel vies natuurlijk. Ik ben tien jaar jonger geworden. Mijn bikini zal nooit meer de oude worden. Afspoelen doen we nadat we weer teruggeglibberd zijn naar de zee.

Zondag 4 december 2016. Pulau Tiga.
Vandaag gaan we snorkelen en duiken, snorkelen voor mij dus. Leuke tocht, we snorkelen op twee verschillende locaties. Veel vis, maar het koraal is niet zo kleurrijk. Wel heel afwisselend. Bij het tweede rif is het water zo ondiep dat we met onze buik bijna het rif raken. Heel erg de moeite waard dus. We bezoeken ook nog even een eilandje waar wat slangen te vinden zijn. ‘s Middags lekker wat luieren. ‘s Avonds gezellig het laatste afscheidsetentje met bijbehorende speeches. Tot slot nog een workshop sprinkhaan maken.

Maandag 5 december 2016.
Vandaag terug naar huis. Het wordt een lange reisdag, 24 uur.